Zamek Książ

Założenie i średniowieczne dzieje zamku Książ

Książ został założony w latach 1288-91 przez Bolka I Surowego. Zamek wybudowano w miejscu grodu zniszczonego przez Przemysława II Otokara. Powstał więc zaledwie kilkanaście lat po ukończeniu budowy Malborka. Początkowo pełnił funkcje warowne: zabezpieczał szlaki handlowe, chronił okoliczną ludność oraz służył jako książęca stacja myśliwska. Jego strategiczną pozycję wspierały dwa sąsiednie zamki: Cisy i Świebodzice.

W 1392 roku, zgodnie z testamentem Bolka II Świdnickiego (Małego), Książ stał się domeną królów czeskich. Król Wacław II przekształcił warownię w siedzibę starostów, a pierwszym udokumentowanym zarządcą był Keklo von Tschrin. W okresie wojen husyckich zamek stał się kryjówką dla band napadających na kupców i okoliczne osady. W 1463 roku twierdzę zajął król Czech Jerzy z Podiebradu, osadzając na niej swojego powiernika – Birco von Nassidela, który z kolei oddał Książ w ręce rycerzy-rabusiów – rodu Schellendorfów. W 1482 roku zamek zdobyły oddziały węgierskie Macieja Korwina pod dowództwem Jerzego von Steina, który został nowym starostą i okazał się dobrym gospodarzem, znacznie rozbudowując warownię.

W rękach potężnego rodu Hochbergów

Po 1490 roku zamek ponownie przeszedł pod bezpośrednie panowanie czeskie (Władysława Jagiellończyka), by później stać się własnością rodów von Schellenbergów i von Haugwitzów. Przełomowym momentem był rok 1509, kiedy to Książ stał się majątkiem rodu Hohbergów (później zmieniającego nazwisko na Hochberg). Zamek był główną siedzibą tego potężnego śląskiego rodu aż do 1941 roku, kiedy to naziści skonfiskowali cały majątek.

Na początku XX wieku dobra Hochbergów dzieliły się na dwie główne części: posiadłości na Dolnym Śląsku (w tym Książ) wyceniano na 63,9 mln marek, a majątek na Górnym Śląsku na 95 mln marek niemieckich. Mimo ogromnego bogactwa, jeszcze przed II wojną światową rodzina zaczęła popadać w długi. Aby utrzymać ogromną rezydencję, ratowano się m.in. udostępnianiem jej zwiedzającym – w tamtym czasie przyjeżdżało tu nawet 80 tysięcy turystów rocznie!

Salon towarzyski Europy i świadectwo wielkiej historii

Wyjątkowe położenie oraz burzliwe dzieje sprawiły, że Książ stał się prawdziwym salonem towarzyskim elit. Przez stulecia gościły tu największe osobistości ówczesnej Europy – koronowane głowy, wpływowi politycy, arystokraci i ludzie sztuki. Jego mury były niemymi świadkami wydarzeń, które nieraz zmieniały bieg historii.

W komnatach zamkowych bywali pruscy królowie: Fryderyk II, Fryderyk Wilhelm III, Wilhelm I oraz ostatni niemiecki cesarz Wilhelm II. Na dziedziniec zajeżdżały karoce cara Mikołaja I, greckiej pary królewskiej – Konstantyna i Zofii, rumuńskiej królowej Marii czy holenderskiej monarchini Wilhelminy. Wśród polskich arystokratów nie zabrakło księżnej Izabeli Czartoryskiej czy księcia Antoniego Radziwiłła.

Książ był także miejscem wizyt światowych przywódców. Bywał tu Winston Churchill w trakcie swojej kariery dyplomatycznej, a ciekawostką jest wizyta Johna Quincy’ego Adamsa, późniejszego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Tego typu spotkania umacniały międzynarodową rangę zamku jako miejsca ważnych spotkań i dyplomatycznych negocjacji.

Księżna Daisy – dusza Zamku Książ

Nieodłączną częścią zamkowej historii jest postać księżnej Daisy, Marii Teresy Cornwallis-West, żony Jana Henryka XV von Hochberg. To ona tchnęła w to miejsce prawdziwe życie, przekształcając je w tętniące kulturą centrum towarzyskie. To dla niej przebudowano rezydencję, nadając jej neorenesansowy i secesyjny charakter, i z jej inicjatywy powstała słynna palmiarnia. Daisy urzekała nie tylko urodą i elegancją, ale także wielkim sercem – jej działalność charytatywna oraz nietuzinkowa osobowość do dziś rozpala wyobraźnię i przyciąga rzesze turystów.