Zamek krzyżacki Kapituły Warmińskiej w Olsztynie

Olsztyn, położony nad rzeką Łyną i jeziorami, uzyskał prawa miejskie w 1353 roku. W tym samym czasie na wzgórzu nad rzeką wzniesiono zamek kapituły warmińskiej, który do 1454 roku pozostawał pod wojskową opieką zakonu krzyżackiego.

Historia

Ta gotycka warownia zachowała do dziś potężne mury obwodowe o grubości dwóch metrów, kilka zabudowań podzamcza oraz charakterystyczną owalną wieżę na czworobocznej podstawie, strzegącą skrzydła od strony rzeki. Jej bryła łączy surowy gotyk (potężne skrzydła z gotyckimi szczytami) z późniejszymi, otynkowanymi i pomalowanymi elementami barokowymi. Wejście prowadzi na malowniczy dziedziniec ze studnią i repliką pruskiego posągu – tak zwaną babą pruską. Część fosy została zasypana i zaadaptowana na amfiteatr.

Budowa zamku rozpoczęła się prawdopodobnie w 1346 roku. Jego burzliwe dzieje obejmują liczne zmiany władzy podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku. W 1466 roku, na mocy pokoju toruńskiego, Olsztyn wraz z zamkiem został przyłączony do Polski. Z czasem warownia utraciła znaczenie militarne, by w końcu, po I rozbiorze Polski, przejść w ręce pruskiej administracji. Zamek przetrwał wojenną zawieruchę bez większych zniszczeń i stanowi dziś jeden z najcenniejszych zabytków regionu.

Ciekawostki

Najsłynniejszym mieszkańcem warowni był Mikołaj Kopernik, który w latach 1516-1521 pełnił tu funkcję administratora dóbr kapituły. Astronom przebudował system fortyfikacji i skutecznie dowodził obroną zamku podczas oblężenia przez Krzyżaków w 1521 roku. Krzyżacy na widok umocnionych zamkowych murów odstąpili od oblężenia. Kopernik przeprowadził też w tym czasie rekolonizację opuszczonych łanów na warmińskich wsiach.

Dziś w zamkowym skrzydle północnym mieści się Muzeum Warmii i Mazur z bogatymi zbiorami etnograficznymi, historycznymi i przyrodniczymi, prezentującymi dziedzictwo regionu.